Historia biblioteki publicznej w naszej gminie
Dekret o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi 1946 rok
W początkach dwudziestego wieku i wcześniej na terenie naszej gminy nie było powszechnie dostępnych bibliotek. Funkcjonowały prywatne i szkolne. Dopiero po II wojnie światowej w całej Polsce zaczęły wyrastać powszechne biblioteki publiczne, których najważniejszym zadaniem miało być wspieranie odradzającego się po wojnie państwa w walce z analfabetyzmem, ale i w propagandzie nowego systemu. Czy udało się osiągnąć te cele? Zapewne moi Szanowni Czytelnicy sami potrafią to najlepiej ocenić.
Niecały rok od zakończenia wojny w dniu 17.04.1946 Rada Ministrów wydaje zatwierdzony przez Prezydium Krajowej Rady Narodowej dekret o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi (Dz. U. 1946 nr 26 poz. 163).
Akt uznaje biblioteki i zbiory biblioteczne znajdujące się zarówno w kraju jak i za granicą, a będące w posiadaniu obywateli i instytucji polskich, za narodowe mienie kulturalne powołane do służenia dobru ogólnemu. Jednocześnie zobowiązuje samorządy (zwane ówcześnie związkami samorządowymi) do zakładania i utrzymywania publicznych bibliotek powszechnych tak, aby „wszyscy obywatele mieli równomiernie ułatwione korzystanie z księgozbiorów zarówno własnej biblioteki gminnej jak i innych bibliotek, w szczególności właściwych bibliotek powiatowych i wojewódzkich ” (Art. 9.2 Dekretu o bibliotekach…(Dz.U. 1946 nr 26 poz. 163).
Co ciekawe, państwo nakłada na siebie obowiązek corocznego świadczenia na rzecz samorządowych bibliotek publicznych 25% wydatków poniesionych w poprzednim roku budżetowym na zakładanie i utrzymywanie ich bibliotek.
W naszej gminie obowiązek założenia i utrzymania publicznej biblioteki powszechnej przypadł na ówczesną Gromadzką Radę Narodową. Niestety, nie zachował się żaden dokument prawa miejscowego, powołujący bibliotekę do życia. O początkach biblioteki dowiadujemy się z odręcznej notatki zachowanej wraz z księgą nr 1 „Inwentarza Gminnej Biblioteki Publicznej”. Pierwszy wpis, zawierający 500 tytułów datowany jest na dzień 1 stycznia 1948 roku. Bibliotekarz – w notatce podpisanej nieczytelnie przez siebie i członków komisji – stwierdza, że Biblioteka w Ożarowie w powiecie warszawskim otrzymała drukowaną książkę inwentarzową z biblioteki powiatowej w Aninie na ilość 500 książek oraz oprawione książki. Jednak część książek nie nadeszła, chociaż w księdze inwentarzowej figurują. Braki stwierdziła komisja, która sporządziła protokół z obliczeniami książek i przekazała do Prezydium Gromadzkiej Rady. Bibliotekarz dalej stwierdza, że „książki te musiały być przeznaczone do Książki ubytków” (cytowany protokół na zdjęciu, fot.1.).
Ze wspomnień czytelników, pracowników i z zachowanych sprawozdań dowiadujemy się, że pierwsza biblioteka mieściła się w „piwnicznej izbie” – małym pokoju w piwnicy Gromadzkiej Rady Narodowej, przy ul. Kolejowej. Do pokoiku weszło kilka regałów oraz ów pomniejszony do czterystu kilkunastu woluminów zbiór przekazany z powiatu. Warunki spartańskie. Brak bieżącej wody, do toalety biegało się na pobliski dworzec kolejowy, ważne jednak, że byli czytelnicy i kolejne nowe nabytki. W międzyczasie, w wyniku kolejnej zmiany, biblioteka staje się Osiedlową Biblioteką Publiczną dla Ożarowa- Franciszkowa. Częstym zmianom ulega także obsada na stanowisku bibliotekarza. Kazimierz Słomiński rezygnuje z pracy. We wrześniu 1960 funkcję bibliotekarza obejmuje pan Andrzej Mroczkiewicz, w niecały rok później biblioteką zajmuje się pani Leokadia Sękalska. Z końcem 1961 roku w bibliotece zarejestrowanych jest 517 czytelników (60% tej liczby stanowi młodzież), a księgozbiór liczy około 3 600 woluminów. Czytelnicy najchętniej wypożyczają modne kryminały ale też wprost rozchwytywani są „Krzyżacy” Henryka Sienkiewicza. Powieść staje się czytelniczym hitem w związku z wejściem na ekrany powstałego na kanwie książki filmu Aleksandra Forda. W sprawozdaniach składanych do Prezydium Osiedlowej Rady Narodowej nowa kierowniczka uskarża się na ciasny i stanowczo niewystarczający dla potrzeb osiedla lokal biblioteczny.
Pewnym rozwiązaniem jest utworzenie nowych filii bibliotecznych – w roku 1962 powstaje filia w Święcicach oraz filia w Ołtarzewie, która mieści się w drewnianym baraku przy Parku Ołtarzewskim.
Uzyskane w 1967 roku prawa miejskie dla Osiedla Ożarów – Franciszków owocują nową nazwą Ożarów Mazowiecki dla miasta i nową nazwą Miejskiej Biblioteki Publicznej w Ożarowie Mazowieckim. Niestety, w samej bibliotece zmienia się niewiele. Dopiero wraz z przyjściem do pracy w lutym 1969 roku nowej kierowniczki – pani Ireny Żeniewskiej – w ożarowskiej bibliotece zaczynają się zmiany. Po pierwsze, pani Żeniewska rozpoczyna intensywną kampanię związaną z koniecznością zmiany lokalu. Pamiętamy, że biblioteka wciąż zajmuje izbę piwniczną w suterenie budynku przy ul. Kolejowej 2. Kierowniczka alarmuje, że warunki lokalowe paraliżują każdą akcję czytelniczą. Że jest ciemno, wilgotno a rozpleniający się grzyb zagraża bezpieczeństwu zbiorów i ludzi. Że w tych warunkach propaganda czytelnictwa i biblioteki jest niemożliwa. Że należy umożliwić lepszy dostęp do usług, bo biblioteka powinna być otwarta dla ludzi codziennie, a nie – tak jak dotychczas – tylko trzy razy w tygodniu.
Jej wysiłki owocują przeprowadzką w roku 1972 do nowego lokalu o powierzchni użytkowej 86 metrów kwadratowych w domu przy ul. Kolejowej 14, obok ówczesnej poczty (fot. 4). Do dzisiaj na elewacji frontowej budynku jest ślad po szyldach obu instytucji (na załączonym zdjęciu).
W międzyczasie powstaje kolejna filia, która znajduje pomieszczenie w Kółku Rolniczym w Płochocinie.
W nowej bibliotece pani Żeniewska organizuje wypożyczalnię książek dla dorosłych, wydziela księgozbiór dedykowany dzieciom i młodzieży, organizuje czytelnię na dwanaście miejsc, prenumeruje prasę codzienną i czasopisma, wydziela pracownię, magazyn. W bibliotece jest centralne ogrzewanie, radio, telefon oraz urządzenia sanitarne. Wreszcie nie trzeba biegać „za potrzebą” na dworzec kolejowy. W bibliotece pracują społecznie mieszkańcy miasta. Jeden z nich ofiarowuje prasę introligatorską i sam reperuje, skleja, i obkłada zniszczone książki. Pani Żeniewska prowadzi lekcje biblioteczne, organizuje wystawki tematyczne, z okazji otwarcia nowej siedziby zaprasza mieszkańców na spotkanie z Barbarą Matusową „Kwiatkowską”, autorką książki „Na partyzancki poszły bój”. Młodzież gromadzi materiały o Koperniku i … pracuje nad albumem o ZSRR. Kierowniczka nadal zatrudniona jest w niepełnym wymiarze godzin. Dopiero z początkiem 1973 roku uzyskuje dodatkowy etat i biblioteka przyjmuje czytelników przez pięć dni w tygodniu. Otrzymuje także nowe miano, tym razem Gminnej Biblioteki Publicznej w Ożarowie Mazowieckim a ustawa o bibliotekach nakłada obowiązek zapewnienia dostępu do książki mieszkańcom gminy.
W związku z tym kierowniczka zakłada punkty biblioteczne. W roku 1973 jest ich aż 7: w Broniszach, Macierzyszu, Piotrkówku Małym, Strzykułach, Umiastowie, Duchnicach i w Józefowie. Kierowniczka narzeka, że musi sama dostarczać książki do punktów oraz przygotowywać sprawozdania z ich działalności, bowiem kierownicy punktów są niechętnie ustosunkowani do tych czynności, a ona sama nie może obsłużyć i stale pilnować ich prawidłowej działalności, bo punkty są rozrzucone dość daleko i mają utrudniony dojazd. Jednak w kolejnym roku zakłada jeszcze jeden punkt biblioteczny w Macierzyszu, w ówczesnym Paszowym Zakładzie Doświadczalnym. Wszystkie punkty mają 363 zarejestrowanych czytelników i 4927 wypożyczeń książek. Dodajmy, że kierownicy punktów działają społecznie, zapewne stąd biorą się niedostatki i wynikłe z tego narzekania ówczesnej szefowej biblioteki.
W roku 1974 Gminna Biblioteka Publiczna ma siedzibę w mieście i wiejskie filie w Ołtarzewie, Święcicach i w Płochocinie. Zasób biblioteczny liczy 23 tysiące woluminów książek. Biblioteka prenumeruje 14 tytułów prasowych. Czytelników jest 1289 a w ciągu roku wypożyczono 20 063 książki. Całą sieć obsługuje czworo pracowników z wykształceniem podstawowym zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin i jedna bibliotekarka ze średnim specjalistycznym wykształceniem bibliotekarskim pracująca w bibliotece głównej na pełnym etacie.
Wraz z rokiem 1975 i likwidacją powiatów w sieci bibliotecznej w całym kraju następuje wielka reorganizacja. Reorganizuje się i biblioteka ożarowska. Z byłego powiatu pruszkowskiego otrzymuje książki, meble i wykwalifikowany personel.
Reorganizacja bibliotek po likwidacji powiatów w 1975 roku.
W 1975 roku weszła w życie gierkowska reforma administracyjna. Na skutek likwidacji powiatów cała sieć biblioteczna w Polsce traci silne i świetnie zorganizowane biblioteki powiatowe. Na tym całym zamieszaniu – o paradoksie – zyskuje Biblioteka w Ożarowie Mazowieckim. Otrzymuje po zlikwidowanej bibliotece powiatowej w Pruszkowie 4 etaty, część księgozbioru i wyposażenia. Równocześnie wzrasta jej ranga, bowiem wraz z majątkiem przejmuje zadania biblioteki powiatowej: opiekę i nadzór instrukcyjno-metodyczny nad bibliotekami gminnymi i ich filiami w dawnym powiecie pruszkowskim i w części sochaczewskiego, mianowicie w Michałowicach, Nadarzynie, Lesznie, Błoniu i Kampinosie. Ministerstwo Kultury i Sztuki zapewnia środki na fundusz płac i działalność instrukcyjną.
Kierownictwo obejmuje była dyrektor Biblioteki Powiatowej i Miejskiej w Pruszkowie – Olimpia Piastowicz. Z zapałem przystępuje do działania. Porządkuje zbiory, sprawdza stan czytelnictwa, weryfikuje działalność punktów bibliotecznych. W efekcie większość z nich likwiduje i wycofuje książki, bowiem leżały niewykorzystywane i przechowywane w złych warunkach a punkty nie przejawiały żadnej aktywności.
Nowa kierownik Biblioteki rozpoczyna starania o większy lokal. Przy Kolejowej 14 jest już za mało miejsca na powiększony księgozbiór i działalność ponadgminną. Udaje się jej pozyskać przychylność władz i właścicieli dworku Reicherów przy ul. Poniatowskiego w Ożarowie Mazowieckim i pod koniec 1975 roku dostaje dwuizbowe pomieszczenie w dworku na działalność biblioteczną. Organizuje remont i tworzy Oddział dla dzieci ze specjalistycznym księgozbiorem i wyposażeniem. Nowa placówka rozpoczyna działalność w maju 1976 roku. Do końca grudnia rejestruje 371 młodych czytelników i wypożycza 5 118 woluminów. Dzięki dobrej lokalizacji placówek i profesjonalnej pracy nowego zespołu w samym mieście przybywa dwakroć więcej czytelników i lawinowo rośnie liczba wypożyczeń (z 7 906 w 1975 roku do 17 844 w 1976!).
Niestety w filiach wiejskich sytuacja jest coraz gorsza. Pani Piastowicz rozpoczyna walkę o nowe lokale dla Święcic i Płochocina, próbuje remontować barak, w którym mieści się filia w Ołtarzewie. Równolegle koordynuje zakupy książek dla bibliotek gminnych, nad którymi Ożarów sprawuje opiekę merytoryczną i nadzór instrukcyjno-metodyczny. Rok 1976 jest rekordowy i pod tym względem – w całym rejonie przybywa 12 500 woluminów, zaś w samym Ożarowie i filiach – blisko 2 800 nowości książkowych!
Kolejny rok przynosi poprawę warunków lokalowych filii w Płochocinie. Z dawnego baraku, gdzie mieścił się między innymi magiel i punkt szczepienia zwierząt, a zimą raczej dymił niż ogrzewał lokal istniejący tam piecyk węglowy, filia przenosi się do centrum wsi, do czystego, z centralnym ogrzewaniem pomieszczenia w prywatnym budynku.
Czytelników nadal przybywa. Rośnie liczba odwiedzin placówek i wypożyczeń. Dużą popularnością cieszą się organizowane przez Bibliotekę kiermasze książek na świeżym powietrzu. Podczas Dni Oświaty, Książki i Prasy w maju czytelnicy mają okazję poznać młodą poetkę Alicję Patey-Grabowską i współczesną poezję polską. Jako że biblioteki pozostają wciąż bardziej państwową niż lokalną instytucją, Biblioteka ożarowska z obowiązku musi uczestniczyć jesienią w Dniach Książki Społeczno-Politycznej i obchodach 60.rocznicy Rewolucji Październikowej. Eksponuje więc literaturę radziecką i rosyjską, organizuje odczyty na temat twórczości Puszkina czy historii kolei transsyberyjskiej, bez szczególnego jednak echa wśród publiczności.
Rok 1978 przynosi kolejne zmiany. Zadania ponadlokalne zostają przeniesione do Biblioteki Publicznej miasta stołecznego Warszawy, z pracy w Ożarowie odchodzi bibliotekarz instruktor. W tej sytuacji kierownik Olimpia Piastowicz skupia się na pracy dla własnej Biblioteki. W międzyczasie właściciel dworku wymawia lokal i trzeba pakować Oddział dla dzieci. Pani Piastowicz działa energicznie. Uzyskuje pozwolenie na użytkowanie nowego samodzielnego pomieszczenia w budynku wolnostojącym przy ul. Poznańskiej, znanym ożarowianom jako „Młyn”. Organizuje remont i przeprowadzkę Biblioteki i 15 lutego 1979 roku oficjalnie otwiera nową placówkę kulturalną w mieście. Następuje rozkwit działalności bibliotecznej.
Budynek Biblioteki ma blisko 1100 m3 kubatury i mieści w sobie trzy kondygnacje – na parterze ulokowano Wypożyczalnie dla dorosłych (fot.5), na pierwszym piętrze – Oddział dla dzieci (fot.6), na drugim – Czytelnię. Jest przestrzeń dla książek i ludzi. Można organizować spotkania dla czytelników i lekcje biblioteczne dla dzieci i młodzieży.
Biblioteka nawiązuje współpracę z Towarzystwem Wiedzy Powszechnej i proponuje mieszkańcom ciekawe odczyty na temat wychowania w rodzinie i konfliktu pokoleń. Dla emerytów i rencistów organizuje spotkanie z lekarzem i wieczór „Płytoteka wspomnień” z muzyką, słodyczami i herbatką. Odbywają się lubiane przez publiczność kiermasze książek, spotkania autorskie i wystawy tematyczne. W Oddziale dla dzieci najmłodsi mogli po raz pierwszy wziąć udział w zabawie choinkowej.
Kierowniczka wciąż walczy o lepsze warunki dla filii wiejskich. Załatwiła remont baraku dla filii w Ołtarzewie, jednak wieloletnia kierowniczka odchodzi na rentę i długo nie udaje się znaleźć następczyni. Święcice nadal funkcjonują w odgrodzonym dyktą ciasnym, zimnym i ciemnym kącie w świetlicy OSP. W Płochocinie przechodni pokój w prywatnym mieszkaniu bibliotekarki, po którym kręcą się małe dzieci, też jest rozwiązaniem tymczasowym i nie sprzyja rozwojowi czytelnictwa. Tylko wyjątkowy zapał do książki może zmusić ewentualnego czytelnika do odwiedzin w takim miejscu. Spadek czytelnictwa na wsi jest ogromny, co panią Kierownik napawa troską i nie pozwala cieszyć się zasłużonymi sukcesami Biblioteki w mieście.
Lata 80 – 81, określane jako „Karnawał Solidarności” owocują zdobyczą nowego 60.metrowego lokalu dla filii w Płochocinie. Lokal ma centralne ogrzewanie, bieżąca wodę i toaletę. Jego dodatkową zaletą jest położenie blisko szkoły. Biblioteka odnotowuje poprawę na wsi i stały wzrost czytelnictwa w mieście, szczególnie wśród dzieci i młodzieży. Kolorowy wystrój Oddziału dla dzieci, ciepło zimą, przytulna i czysta sala oraz fakt, że obok budynku Biblioteki jest przystanek autobusowy, przyciągają młodych czytelników, którzy przyjeżdżają do Biblioteki z odległych miejscowości.
Niestety, narastają trudności w zaopatrzeniu, a w stanie wojennym piętrzą się wręcz lawinowo. Brak materiałów biurowych, mydła, papieru toaletowego, opału na zimę. Do bibliotek włamują się złodzieje. Kradną encyklopedie z Płochocina, słowniki, książki kucharskie i albumy z Ołtarzewa, w bibliotece głównej w Ożarowie wyrąbali drzwi, na szczęście nic innego już nie zdążyli zniszczyć ani ukraść, bo ktoś ich najwyraźniej spłoszył. Milicja jest bezradna. Sprawców włamania nie wykryto, dochodzenie umorzono. Część obsady odchodzi z pracy. Trzeba szukać i szkolić nowych pracowników.
Ogólna zła sytuacja gospodarcza powoduje, że Biblioteka kupuje o 75% mniej nowości. Pomimo tych przeciwieństw Biblioteka realizuje ciekawe akcje czytelnicze i popularyzatorskie. W roku 1984 w Konkursie Czytelniczym Fachowej Książki Rolniczej organizowanym przez Bibliotekę Wojewódzką zajmuje I miejsce i wygrywa 5 tys. złotych na zakup nowości. Zimą prowadzone są kursy rolnicze (fot.3).
W roku 1985 Bibliotece zostaje nadany nowy statut i pani Piastowicz uzyskuje funkcję i tytuł Dyrektora Biblioteki. Niestety, nadal ma przeogromne trudności w administracji i zarządzaniu Biblioteką. Nie można kupić żarówek, herbaty, papieru kancelaryjnego, koksu do ogrzania budynku. Nie można znaleźć hydraulika, elektryka i innych fachowców potrzebnych przy bieżących naprawach i konserwacjach. Zdobyła piec do ogrzewania biblioteki gazem, jednak już projekt wewnętrznej instalacji i podłączenie gazu wydaje się być marzeniem ściętej głowy. Dyrektorka nie poddaje się jednak i w sezonie grzewczym 1986 – 87 działa ogrzewanie gazowe. Do Biblioteki przychodzą nowi pracownicy, akcje kulturalne i czytelnicze przyciągają mieszkańców na wystawy, dzieci na projekcje filmowe (Biblioteka ma własny projektor i wyświetla filmy przywożone z Biblioteki Wojewódzkiej). Niestety filie wiejskie zwłaszcza w Ołtarzewie i Święcicach działają bardzo słabo. Dopiero rok 1989 przynosi lepsze widoki na przyszłość. Rozpoczyna się budowa nowego 50.metrowego lokalu dla filii w Święcicach. Ołtarzew jednak tylko generuje koszty. Wypożyczeń niewiele, zwłaszcza, że okoliczni mieszkańcy, zamiast chodzić do starego baraku przy zaniedbanym parku, wolą dojechać autobusem do Ożarowa. Gorycz pani Dyrektor jest tym większa, bo ówczesny Prezes Towarzystwa Miłośników Ołtarzewa, właściciela baraku wyremontowanego przecież przez Bibliotekę żąda opłaty za jego wynajem. Dyrektor wnioskuje o likwidację filii w Ołtarzewie.
Transformacja ustrojowa w 1990 roku Życie Biblioteki w wolnej Polsce
Początek lat dziewięćdziesiątych w całym kraju to zmiany ustroju politycznego, transformacja gospodarki, szok bezrobocia. Konieczność spłaty długów państwa i związany z tym reżim finansowy Balcerowicza odbijają się na życiu firm, instytucji publicznych i zwykłych ludzi. Samorząd Ożarowa musi zaciskać pasa i szukać oszczędności. Równocześnie przygotowuje się do zmian ustrojowych. W wyniku pierwszych wolnych wyborów samorządowych burmistrzem Ożarowa Mazowieckiego zostaje Lech Isakiewicz.
W Bibliotece również następują zmiany. W listopadzie 1990 roku dotychczasowa dyrektor Olimpia Piastowicz odchodzi na emeryturę. Funkcję obejmuje Halina Ornoch, pracująca dotąd na stanowisku starszego bibliotekarza w Wypożyczalni dla dorosłych. Nowa pani dyrektor likwiduje nabrzmiały problem filii ołtarzewskiej i w następnym roku przenosi księgozbiór do nowo otwartej filii w Broniszach (potem księgozbiór zostanie przeniesiony do Macierzysza, a jeszcze później ta najstarsza filia zostanie zlikwidowana). Tymczasem nad biblioteką główną zaczynają gromadzić się czarne chmury. W wyniku procesów reprywatyzacji własności – budynek, w którym od lat z sukcesem funkcjonuje biblioteka główna Ożarowa Mazowieckiego, tzw „Młyn” – musi wrócić do rąk spadkobierców pana Bujalskiego, ostatniego przed tzw. „objęciem kwaterunkiem” w czasach powojennych gospodarza posiadłości. Dyrekcja i burmistrz Isakiewicz podejmują negocjacje w sprawie dalszego korzystania z zajmowanego przez Bibliotekę budynku. Niestety, nie udaje się osiągnąć kompromisu w kwestii wysokości czynszu i w maju 1993 roku Biblioteka przenosi się do tymczasowej siedziby w pomieszczeniu stołówki Warszawskiej Huty Szkła przy ul. Poznańskiej 165. Dzisiaj mieści się tam sala widowiskowa Domu Kultury „Uśmiech”.
Duże pomieszczenie z kolumnami i oknami na przestrzał daje możliwość przejrzystego usytuowania księgozbioru i wolnego dostępu do półek. Bibliotekarki starają się tworzyć klimat sprzyjający odwiedzinom i wypożyczaniu książek. Jednak nie zawsze się to udaje. Zimą temperatura wewnątrz spada poniżej 15 stopni. Nie da się w takich warunkach rozwijać akcji czytelniczych. Aktywność biblioteki głównej ogranicza się do wypożyczania książek, organizacji kilku konkursów i seansów filmowych dla dzieci w okresie letnim oraz kiermaszy książek na świeżym powietrzu podczas festynów dożynkowych. Rozwijają za to działalność filie na wsi. W Płochocinie kierowniczka wraz z dziećmi wystawia „Jasełka”. Święcice przenoszą się wreszcie z 20. metrowego kącika w strażnicy do nowego 65 metrowego lokalu mieszczącego się w budynku szkoły, co znacznie ułatwia czytelnikom dostęp do książki. W Broniszach wolno, ale systematycznie rośnie wykorzystanie księgozbioru.
Jednak jeszcze bardziej spadają zakupy nowości książkowych. Biblioteka otrzymuje z budżetu gminy coraz niższe środki na zakupy. W roku 1995 zaledwie 4 tys. złotych, co w stosunku do 7 tys. złotych w roku poprzednim jest już mocno odczuwalną stratą. Pewnym wyrównaniem tego niedoboru są środki z Ministerstwa Kultury i Sztuki, jednak w całej sieci przybywa zaledwie 838 woluminów książek, co jest ułamkiem bogatego rynku wydawniczego …
We wrześniu 1995 roku następuje kolejna w ciągu kilku lat zmiana na stanowisku dyrektora. Pani Ornoch odchodzi na emeryturę. Stanowisku obejmuje Lech Mazurkiewicz jedyny z wyższym wykształceniem bibliotekarskim w dotychczasowym zespole Biblioteki. Nowy dyrektor wprowadza do oferty biblioteki zajęcia plastyczne, które stają się okazją do poszukiwania lektur i publikacji związanych ze sztuką. Nawiązuje również współpracę ze Społecznym Towarzystwem Oświatowym i udostępnia przestrzeń biblioteczną na spotkania działaczy i rodziców dzieci niepełnosprawnych. Ci podejmują starania o otwarcie Społecznej Szkoły Specjalnej w Józefowie. Uczestnicy zajęć plastycznych przekazują swoje prace na aukcję organizowaną w trakcie festynu z okazji Dnia Dziecka w Ożarowie Mazowieckim i zdobyte w ten sposób środki przekazują na wspomożenie projektu Społecznej Szkoły Specjalnej. Projekt zostaje uwieńczony sukcesem i otwarcie szkoły następuje 20 grudnia 1996 roku. Kierowniczka filii w Płochocinie rozpoczyna współpracę z nową dostosowaną do potrzeb osób niepełnosprawnych placówką. W przyszłości zaowocuje to przeprowadzką filii z podziemi byłej stołówki pracowniczej w Wolicy do sutereny w budynku szkoły przy ul. Fabrycznej.
Dyrektor Mazurkiewicz w zamiarze pozyskania jeszcze szerszego grona czytelników zaprasza do biblioteki znajomych wędkarzy, którzy ofiarowują bibliotece czasopisma z zakresu swojego hobby. W roku 1996 odbywa się w bibliotece zebranie założycielskie Sekcji Polskiego Związku Wędkarskiego. Od tego czasu wędkarze są częstymi gośćmi w bibliotece i systematycznie organizują tu swoje spotkania i narady.
W ofercie biblioteki pojawiają się również zajęcia nauki gry w szachy i brydża sportowego.
Niestety, w pomieszczeniu biblioteki w budynku Warszawskiej Huty Szkła są bardzo trudne warunki pracy. Zimą zimno. Trzeba pracować w grubych ubraniach i w rękawiczkach, a wszystkie procesy biblioteczne realizowane są ręcznie. Karty katalogowe wypisuje się ręcznie. Cóż, że na maszynie? Mechanicznej przecież, nie elektrycznej czy elektronicznej. Ręcznie prowadzi się ewidencję czytelników i wypożyczeń, pisze się protokoły wpływów i ubytków, selekcji zbiorów, wprowadza się nowe akcesje do inwentarza, sporządza statystyki i sprawozdania (fot 8 i 9).
W całym kraju właśnie się komputeryzują firmy i urzędy. Także biblioteki. Pojawia się internet. Ludzie coraz powszechniej korzystają z sieci. Dyrektor przymierza się do komputeryzacji zbiorów, jednak czeka z tym na nowy lokal biblioteczny, którego budowa rozpoczyna się na poddaszu powstającego w Ożarowie Mazowieckim kompleksu szkolnego przy ul. Szkolnej 2. Tymczasem wysyła personel na szkolenia komputerowe.
Upragniona przeprowadzka następuje w 2000 roku. Biblioteka wkracza w XXI wiek jednakże z okrojonym zespołem i budżetem.
Biblioteka wkracza w XXI wiek
Upragniona przeprowadzka biblioteki głównej następuje w 2000 roku. Przenosiny i przygotowanie pomieszczeń na przyjęcie czytelników trwają ponad dwa miesiące. Wreszcie 12 maja w piątek następuje uroczyste otwarcie nowego lokalu. Goście mogą podziwiać obszerną Wypożyczalnię dla dorosłych, przytulny Oddział dla dzieci, specjalnie zaaranżowaną salę telewizyjną, która pełni również rolę świetlicy i miejsca spotkań. Na korytarzu bibliotecznym można oglądać ekspozycję prac plastycznych czytelników i lokalnych artystów. Jest przestronnie i pachnie nowością. Zespół ma wreszcie poczucie komfortu w pracy. Nie na długo jednak… Okazuje się, sąsiedztwo szkoły stwarza problemy natury organizacyjnej, a bardzo szczupłe środki przyznane Bibliotece nie wystarczają na rozwój działalności kulturalnej i czytelniczej.
Kadencja burmistrza Mieczysława Wójcika przypadająca na lata 1998 -2002 jest trudna dla oświaty i kultury. Część małych szkół wiejskich zostaje zlikwidowana, likwiduje się też etaty i oszczędza środki w Bibliotece. Z 8 pracowników i 6 etatów w roku 1998 – pod koniec roku 2001 pozostaje w całej sieci sześcioro pracowników zatrudnionych na czterech i pół etatu (w tym sprzątaczka). Nowości kupuje się tyle, co kot napłakał i tylko w bibliotece głównej. Jednakże burmistrz Wójcik starał się pomagać. Doprowadził do remontu sutereny w Społecznej Szkole Specjalnej w Józefowie i przeniósł tam z Wolicy filię w Płochocinie.
Niestety, pogarszają się warunki lokalowe filii w Broniszach. W praktyce placówka może pracować tylko w okresie letnim, jednak też do czasu, bowiem brak ogrzewania zimą powoduje zawilgocenie i zagrzybienie budynku.
Dyrektor Mazurkiewicz musi rozwiązywać problemy związane z pogarszającymi się warunkami pracy placówek i uszczuploną kadrą. Filia w Święcicach otrzymuje wymówienie zajmowanego 65 metrowego lokalu w szkole i trzeba organizować przenosiny do o połowę mniejszego – w strażnicy. Ciągle też martwi się, że nie ma funduszy na zakup chociaż jednego komputera. Mimo wielokrotnych próśb, nie uzyskuje na to pieniędzy z budżetu gminy. Dopiero w roku 2003 w ramach programu „Internet dla bibliotek” udaje mu się pozyskać w darze od Fundacji im. Andrzeja Urbańczyka w Krakowie jeden zestaw komputerowy. Przekazaniu towarzyszy uroczystość, na której obecni byli ówczesna dyrektor Biblioteki Wojewódzkiej Janina Jagielska, przedstawiciele samorządu gminy, działacze i, oczywiście, zaprzyjaźnieni wędkarze (fot.10).
Rok 2003 jest przełomowym rokiem dla Biblioteki. W czerwcu instytucja otrzymuje nowy statut, który nadaje jej osobowość prawną i ustala samodzielność gospodarczą i finansową. Od tej pory gmina powinna zapewnić wystarczające środki na prowadzenie działalności bibliotecznej, a Burmistrzowi nie wolno likwidować etatów i zmniejszać środków bez uchwały Rady Miejskiej. To milowy krok w rozwoju Biblioteki jako samorządowej instytucji kultury. Również tego roku Stowarzyszenie Rozwoju Macierzysza występuje z inicjatywą utworzenia filii bibliotecznej w budynku zlikwidowanej szkoły podstawowej i przeniesienia tam zagrożonych zniszczeniem zbiorów z Bronisz.
Dyrektor zapala się do projektu, zwłaszcza, że Stowarzyszenie Rozwoju Macierzysza, które zostaje gospodarzem budynku szkoły, deklaruje pomoc organizacyjną, przychylność radnych i nowego burmistrza Kazimierza Stachurskiego. Dyrektor chciałby skorzystać z okazji i poszerzyć sieć biblioteczną – utrzymać filię w Broniszach i rozwinąć nową placówkę w Macierzyszu. To wymaga dużo pracy i wysiłku organizacyjnego. Niestety, Dyrektor podupada na zdrowiu i przebywa na długotrwałym zwolnieniu lekarskim. To odłożone skutki wypadku w młodości na poligonie wojskowym…
W kwietniu 2005 roku ówczesny zastępca burmistrza odpowiedzialny za Bibliotekę – Jerzy Godlewski – zarządza wyprowadzkę księgozbioru z zaniedbanego pomieszczenia w Broniszach. Dyrektor Mazurkiewicz zostaje odwołany ze stanowiska i przechodzi na rentę inwalidzką. Z dniem 1 sierpnia 2005 roku Elżbieta Paderewska obejmuje stanowisko.
Staje przed wyzwaniem uporządkowania organizacyjnego sieci, zdobycia środków na komputeryzację i rozwój kadry, zainstalowania telefonów i internetu w filiach, zdobycia środków na remonty pomieszczeń (nowy budynek szkoły „osiada” i w związku z tym pęka wykładzina podłogowa i ściany na bibliotecznym poddaszu, a pomieszczenia filii domagają się malowania, wymiany okien, oświetlenia, słowem – generalnego remontu!). Pani Dyrektor wypracowuje strategiczny plan rozwoju usług i oferty Biblioteki oraz zabiera się za budowanie zaplecza.
Tworzy Regulamin Organizacyjny, pozyskuje dodatkowe komputery od Stowarzyszenia Rozwoju Macierzysza i osoby prywatnej, Biblioteka Wojewódzka w listopadzie przekazuje w darze komputerowy program biblioteczny i … biblioteka startuje z komputeryzacją zbiorów.
Burmistrz deklaruje wsparcie Biblioteki i zgłasza akces do nowego programu budowy czytelni internetowych „Ikonka” oraz do programu rozwoju księgozbiorów bibliotek finansowanego ze środków Ministerstwa Kultury. Otrzymujemy w darze 3 komputery z oprogramowaniem i dofinansowanie zakupu nowości w kwocie 8 tysięcy złotych. To dwa razy więcej niż Biblioteka wydała w roku 2004. W międzyczasie powstaje Biblioteczna Rada Programowa, której przewodniczącym zostaje dr Stefan Lewandowski. Ze zbiorów zostają wyodrębnione regionalia. Dr Lewandowski prowadzi spotkania na temat historii Ożarowa (fot.11).
Młodzież gimnazjalna przygotowuje prezentację na temat dworków w gminie.
Znowu mamy szczęście! Nauczycielka Anna Kamecka przedstawia w bibliotece swojego syna, młodego, zdolnego informatyka. Pani Dyrektor wciąga go do współpracy.
Dzięki „Ikonce” w lutym 2006 roku otwieramy czytelnię internetową, wyposażoną w trzy stanowiska komputerowe z bezpłatnym dostępem do internetu dla czytelników, na razie w bibliotece głównej. Krzyś Kamecki ustawia terminal katalogowy i buduje pierwszą profesjonalną stronę internetową. Biblioteka ożarowska jest drugą z siedmiu bibliotek gminnych w powiecie warszawskim zachodnim, która ma własną stronę www. Wyprzedzają nas tylko Łomianki.
Kupowane nowości opracowujemy w komputerze i możemy drukować na własnej drukarce karty katalogowe. Udaje się powiększyć zespół i zatrudnić młode, obeznane z komputerem i siecią osoby. Starsze koleżanki uczą je zawodu a one oswajają „starszyznę” z komputerami. Teraz wprowadzenie około 50 tysięcy woluminów do katalogu komputerowego – przedsięwzięcie obliczone na całe lata – zaczyna być realne i w ciągu najbliższej kadencji samorządu kończymy pracochłonny proces komputeryzacji. W 2010 roku, dzięki konwersji starego programu na elektroniczny system komputerowy Mateusz, mamy skomputeryzowane wszystkie procesy biblioteczne i uruchamiamy wypożyczenia elektroniczne. Początkowo w Oddziale dla Dzieci, później w Wypożyczalni dla Dorosłych, następnie w filiach w Józefowie i Święcicach.
W międzyczasie filia w Płochocinie/Józefowie dosłownie wychodzi z podziemia. Z piwnicy w budynku szkoły specjalnej przenosi się na górę do świeżo wyremontowanego 70-metrowego pomieszczenia na parterze. Cały budynek pięknie odrestaurowany – zostaje przeznaczony na cele kulturalne dla lokalnej społeczności. Funkcjonuje tam filia Domu Kultury „Uśmiech” i nasza filia Nr 1. Kierowniczka rozwija wokół siebie życzliwą i aktywną społeczność biblioteczną. Angażuje wolontariuszy. Dzięki temu kwitnie tam aktywność kulturalna i czytelnicza.
Utworzenie biblioteki powiatowej dla powiatu warszawskiego zachodniego
Po drodze, w wyniku porozumienia podpisanego w grudniu 2008 roku pomiędzy burmistrzem Kazimierzem Stachurskim, a Zarządem Powiatu Warszawskiego Zachodniego reprezentowanym przez starostów Jana Żychlińskiego i Leszka Tokarczyka, nasza biblioteka zaczyna pełnić funkcję publicznej biblioteki powiatowej dla powiatu warszawskiego zachodniego. 26 marca 2009 roku uroczyście inaugurujemy działalność powiatową. Na uroczystość. przyjeżdża dyrektor Biblioteki Wojewódzkiej dr Michał Strąk, jest Starosta, Burmistrz, radni, są przedstawiciele samorządów z sąsiednich gmin, działacze społeczni, czytelnicy. Są bibliotekarze z terenu powiatu, którzy z radością powitali nową instytucję licząc na pomoc i opiekę merytoryczną (fot.12).
Instruktorem biblioteki powiatowej zostaje Monika Cieślak, bibliotekoznawca i praktyk z kilkunastoletnim doświadczeniem. Monika doprowadza do ujednolicenia oprogramowania w całym powiecie. Wszystkie biblioteki, oprócz Błonia, przechodzą na system biblioteczny Mateusz. Już po trzech latach działalności jesteśmy powiatem – liderem komputeryzacji na Mazowszu.
Nasza działalność powiatowa to materiał na nowy artykuł!
W roku inauguracji działalności powiatowej biblioteka ożarowska dysponuje największym i najbardziej przestronnym lokum w całym powiecie warszawskim zachodnim.
Wydawałoby się, że miejsce jest idealne do edukacji kulturalnej i wspierania systemu oświaty z uwagi na bliskie sąsiedztwo szkoły, jednakże już prowadzenie spotkań dla dorosłych i seniorów natyka się na barierę architektoniczną w postaci wysokich schodów (fot.13).
Latem na poddaszu bywa upalnie, zimą zimno. Dobrym rozwiązaniem jest instalacja w latach 2015-2016 klimatyzacji w wypożyczalni i oddziale da dzieci oraz nawiązanie współpracy z otwartym w ostatniej kadencji Centrum Inicjatyw Społecznych „Przy Parku”, gdzie spotykamy się z życzliwym wsparciem oferty kulturalnej Biblioteki. Nasze spotkania autorskie i wydarzenia artystyczne dzięki życzliwości pani Aliny Holk, Dyrektor Domu Kultury „Uśmiech”, często odbywają się w Sali kominkowej przy Poznańskiej
Generalnie spotykamy się z życzliwością mieszkańców, użytkowników naszych placówek, a przede wszystkim radnych i Burmistrza. W roku 2015 nasze placówki w Ożarowie Mazowieckim i w Józefowie zostały wyposażone w sprzęt komputerowy i audiowizualny w ramach programu budowy społeczeństwa informacyjnego na Mazowszu – Lokalne Centra Kompetencji „Mazowszanie”.
W czerwcu 2016 roku przeżywaliśmy dramatyczne chwile. W wyniku pożaru dachu i akcji gaśniczej w budynku przy ul. Szkolnej uległa zniszczeniu część pomieszczeń biblioteki głównej. Musieliśmy remontować korytarz i pomieszczenia biurowe. Drugie półrocze upłynęło, zresztą, pod znakiem remontów. Pozyskaliśmy bowiem dodatkowy metraż w filii w Święcicach i gmina zaadaptowała pomieszczenie na potrzeby filii, wyremontowała lokal i wyposażyła go w nowe meble. Rok później – gruntowny remont przeszła filia w Józefowie.
Nasze akcje czytelnicze, które rokrocznie organizujemy – Tydzień Bibliotek, Ożarowski Tydzień Głośnego Czytania Dzieciom, Czytanie na trawie, Narodowe Czytanie – od samego początku wprowadzenia ich na stałe do kalendarza imprez gminnych, cieszą się wsparciem zarządu, radnych, słuchaczy Ożarowskiego Uniwersytetu Trzeciego (nota bene zebranie założycielskie Stowarzyszenia Ożarowskiego UTW odbyło się w 2012 roku w siedzibie biblioteki przy ul. Szkolnej), czytelników i przyjaciół naszej instytucji.
Przybywa nam systematycznie nowości wydawniczych. Stać nas na zakup bardzo lubianej, wręcz rozchwytywanej przez czytelników serii Duże Litery, przybywa audiobooków, filmów i tytułów prasy i czasopism tradycyjnych oraz elektronicznych. Budżet Biblioteki z kwoty 230 tys. zł w roku 2006 wzrósł do 1 miliona 100 tysięcy zł w roku bieżącym.
Zapraszamy znanych pisarzy i wykonawców imprez słowno- muzycznych. Odwiedzali nas między innymi Jan Paweł Krasnodębski, Ewa Wojdyłło, Sławomir Koper, Katarzyna Grochola, Monika Jaruzelska, Ałbena Grabowska, Andrzej Meller, gościliśmy aktorów Romana Kłosowskiego, Teresę Lipowską, Katarzynę Żak, Edytę Jungowską, Olgę Bończyk, barda Wojciecha Gęsickiego, a ostatnio Ewę Dałkowską. Był u nas Andrzej Szarmach, słynny „diabeł czy anioł” z mistrzowskiej drużyny Kazimierza Górskiego. Śpiewał dla nas Janek Traczyk, odtwórca głównej roli w widowiskowych „Pilotach”. Dzieci miały okazję poznać i porozmawiać z Grzegorzem Kasdepke, Roksaną Jędrzejewską- Wróbel, Zofią Stanecką, Wojciechem Widłakiem i wieloma innymi lubianymi twórcami literatury i ilustracji dla dzieci.
Rozwinęliśmy nasz dział regionalny. Mamy bogatą kolekcję cyfrową dokumentów w ramach Historii Mówionej Ożarowa Mazowieckiego i w Mazowieckiej Bibliotece Cyfrowej.
Placówki biblioteczne to miejsce spotkań lokalnej społeczności, Klubu Pasjonatów, Dyskusyjnego Klubu Książki, spotkań z cyklu „Książka z autografem” czy „Historia Ożarowa”, podczas których poznajemy osiągnięcia ożarowian, własną historię i … samych siebie., bowiem – jak mawiała moja ulubiona „fantastka” Ursula K. Le Guin – „Czytamy książki, aby dowiedzieć się, kim jesteśmy i kim możemy się stać”.
Jak widać, dzieje się u nas sporo, jednak nie spoczywamy na laurach, pragniemy rozwijać nadal swoje umiejętności i ofertę dla mieszkańców. Zawsze kierujemy się oczekiwaniami naszych użytkowników. W ramach kampanii społecznej „Stać nas na to! Wizja na nowe lata” zbieraliśmy Państwa marzenia na temat biblioteki i opublikowaliśmy je na specjalnie w tym celu zbudowanej stronie www.wizjananowelata.pl wraz z ilustracjami, które na podstawie tych marzeń stworzyła Zofia Jemioło, zdolna adeptka architektury.
W roku 2019 nastąpiła kolejna zmiana w kierownictwie Biblioteki. W wyniku nowelizacji statutu zostało utworzone stanowisko Zastępcy Dyrektora. Od 1 stycznia pełni je Ewa Pawlak. Powstała też nowa komórka organizacyjna z zadaniami rozwijania zbioru regionalnych publikacji i wydawnictw Biblioteki.
W latach 2019-2021 dyrektorem był Wojciech Albiński. W tym czasie opracowany został projekt budowy pierwszej w Ożarowie Mazowieckim bibliobudki. Jej uroczyste oddanie do użytku mieszkańcom nastąpiło jesienią 2019 roku. Z nowym 2020 rokiem Biblioteka wzbogaciła swoją ofertę o ebooki, które można czytać w chmurze na platformie Legimi.pl dzięki uczestnictwu w konsorcjum mazowieckich bibliotek publicznych.
Od sierpnia 2021 roku dyrektorem Biblioteki jest Anita Nowińska.
Na zakończenie swojej opowieści o ożarowskiej bibliotece chciałabym podkreślić, jak wiele zawdzięczamy wszyscy moim poprzednikom i ich zespołom, wszystkim przeszłym i obecnym pracownikom Biblioteki. Wielu z nich już nie żyje. Odeszli pani Olimpia Piastowicz i Władysław Lech Mazurkiewicz. Wieloletnia kierowniczka filii w Święcicach i „matka chrzestna” ożarowskiego UTW Maria Skornia Roszij od kilku lat spoczywa na cmentarzu w Strzelnie na rodzinnych Kujawach… Inni pozostają w pokoju wiecznym i pamięci bliskich i znajomych. Jesteśmy wdzięczni naszym poprzednikom za ich wkład w historię i nasze życie.
Ważniejsze inicjatywy naszej biblioteki
Opracowując historię Biblioteki Publicznej w Ożarowie Mazowieckim do publikacji na stronie www, z konieczności ograniczyłam się do chronologicznego przedstawienia dziejów instytucji. Na kilku stronach nie sposób opisać przedsięwzięcia kulturalne i przeprowadzone z sukcesem inicjatywy, istotne dla mieszkańców naszego miasta, gminy i powiatu. Warto o kilku z nich przypomnieć.
W 2007 roku w siedzibie głównej biblioteki przy ul. Szkolnej miała miejsce sesja Rady Miejskiej połączona z wernisażem wystawy „Zachować pamięć- praca niewolnicza i przymusowa Polaków na rzecz III Rzeszy w latach 1939 – 1945” Wystawę opracowaną przez Fundację „Polsko-Niemieckie Pojednanie” odwiedziło blisko 600 osób i stała się ona kanwą kilkunastu lekcji historii dla uczniów ożarowskich szkół średnich. (fot. 14)
Również w roku 2007 – roku obchodów 40-lecia Ożarowa Mazowieckiego, we współpracy z Burmistrzem , Zespołem Administracyjno-Ekonomicznym Szkół i Przedszkoli oraz Domem Kultury „Uśmiech” zorganizowaliśmy Turniej Wiedzy Historycznej o Ziemi Ożarowskiej. Uczestnikami byli uczniowie szkół ponadgimnazjalnych, którzy wykazali się znajomością lektury „Dziejów Ziemi Ożarowskiej”, książki autorstwa Stefana Lewandowskiego wydanej z okazji 40-lecia miasta i popisali się dużą wiedzą o naszej małej ojczyźnie (fot 15 i 16).
Innym ważnym przedsięwzięciem było zawiązanie Partnerstwa Lokalnego na rzecz zwiększenia kompetencji cyfrowych dla osób z pokolenia 50 plus. Zaprosiliśmy do współpracy Urząd Miejski, szkoły, organizacje społeczne i biznes. Spośród przedstawicieli biznesu do Partnerstwa przystąpiła Giełda w Broniszach i osobiście pan prezes Mirosław Mazuruk. W efekcie uruchomiono kampanię społeczną wspomagającą pokonanie bariery przed komputerem, zorganizowano bezpłatne szkolenia w szkołach, placówkach bibliotecznych i świetlicach powstałych na skutek przystąpienia naszej gminy do „Programu przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu w Gminie Ożarów Mazowiecki” i ponad setka mieszkańców otrzymała komputery do użytku osobistego. Akcja znalazła poklask na Mazowieckiej Regionalnej Konferencji Programu Rozwoju Bibliotek w listopadzie 2012 roku i posłużyła jako przykład dobrej praktyki dla innych bibliotek (fot. 17). Tutaj muszę wyjaśnić, iż było to pokłosie zakwalifikowania się naszej biblioteki jako tzw. biblioteki wiodącej do Programu Rozwoju Bibliotek i uczestnictwa w II Edycji PRB w latach 2011-2013
Trzeba też koniecznie wspomnieć o wyjątkowej akcji związanej z budową pomnika Pchły Szachrajki „ku pochwale fantazji i poczucia humoru”. Projekt – zainicjowany przez Starostwo PWZ w ramach Europejskiego Programu Funduszu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 zrealizowała nasza biblioteka w ramach swojej działalności powiatowej. Rzeźba autorstwa Pawła Pietrusińskiego wykonana z brązu i osadzona na ponad metrowym cokole upamiętnia bohaterkę bajki Jana Brzechwy Przygody Pchły Szachrajki. Jako, że Szachrajka sama mówiła, iż z Błonia pochodziła, jej posąg znalazł swoje miejsce przed budynkiem Powiatowej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Błoniu, by cieszyć oczy i serca wszystkich miłośników tej małej szałaputki. Uroczystość odsłonięcia pomnika odbyła się 30 maja 2015 roku. Poprzedzona konkursem literackim „Pchła Szachrajka dzisiaj” – zgromadziła liczną publiczność i była szeroko komentowana w prasie i telewizji. (fot 18.)
Na wyróżnienie zasługuje również nasza działalność wydawnicza. W 2015 roku jako biblioteka powiatowa we współpracy ze Starostwem wydaliśmy na okoliczność piętnastolecia powstania powiatu książkę „Powiat warszawski zachodni. Monografia albumowa.” Publikacja, poza informacjami o kulturze i walorach krajobrazowo-turystycznych zawiera aneksy ze spisem wszystkich radnych, instytucji powiatowych oraz bibliografię regionalną dostępną wówczas w naszej bibliotece.
Wydaliśmy również książeczkę dla dzieci (we współpracy z Domem Kultury „Uśmiech”) „Ożarów Mazowiecki 2017. Kolorowanki”, którą w darze dla najmłodszych ożarowian napisała pani Lidia Balcerzak a pani Marzena Kalużna pięknie zilustrowała. Tego samego roku 2017 wolontariusze w bibliotece wymyślili dla starszych dzieci „Nie pękaj! Bajka o Bąblu z Ożarowa Mazowieckiego” a my ją pięknie wydaliśmy dzięki grantowi z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Obie publikacje powstały jako wkład ożarowskiej biblioteki w obchody 50-lecia Ożarowa Mazowieckiego. Wszystkie nasze publikacje dostępne są w wersji elektronicznej na stronie www.biblioteka.ozarow-mazowiecki.pl.
Biblioteka Publiczna w Ożarowie Mazowieckim od lat z sukcesem promuje głośne czytanie w ramach akcji Fundacji ABCXXI „Cała Polska czyta dzieciom”. W roku 2016 otrzymaliśmy wyróżnienie, a za miniony rok szkolny 2017-18 przypadła nam w udziale nagroda główna w Konkursie na najlepiej przeprowadzoną kampanię „Cała Polska czyta dzieciom” w kraju. W województwie mazowieckim jesteśmy jedyną nagrodzoną placówką!
Jury konkursowe doceniło całoroczne działania skierowane zarówno do dzieci jak i młodzieży: rozmowy o wartościach opisanych w opowiadaniach polskich autorów w tomie „Gorzka czekolada”, zabawę literacką dla 6-latków na kanwie książki L. Cartera i D. Allwright „W tej bajce nie ma smoka”, projekt „Czytanie na trawie – rodzinne spotkania z książką” w Duchnicach, Macierzyszu, Święcicach i Józefowie oraz udział w corocznych akcjach ogólnopolskich – Tygodniu Czytania i Nocy Bibliotek. Kampanię koordynowała Ewa Sobieraj (obecnie Pawlak) z Oddziału dla Dzieci, Lider Kampanii „Cała Polska czyta dzieciom” i została imiennie doceniona w konkursie jako jedna z trzech najlepszych liderów kampanii w Polsce. To ogromna radość dla nas wszystkich i mnie osobiście jako szefa Biblioteki. (fot.20 i 21)
Nasze działania kulturalne znalazły oddźwięk w Starostwie PWZ i nasza oferta weszła do programu konkursu na Mazowszu STOLICA KULTURY MAZOWSZA. W roku 2018 laureatem konkursu został Powiat Warszawski Zachodni, a nasze propozycje imprez kulturalnych weszły do kalendarium obchodów Stolicy Kultury Mazowsza 2018. Zorganizowaliśmy koncert Katarzyny Żak „Piosenki z dobrym tekstem” (we współpracy z Domem Kultury Uśmiech) i koncert Olgi Bończyk „Piosenki z klasą” , który zaprezentowaliśmy podczas Powiatowego Dnia Bibliotekarza w bibliotece przy Szkolnej. Odbyło się też spotkanie z panem Grzegorzem Gołębiowskim i jego nową książką „Dziedzictwo”. Przy okazji dowiedzieliśmy się, że autor planuje kolejną powieść, której akcja rozgrywać się będzie w Ożarowie Mazowieckim i częściowo w naszej bibliotece!
Rok 2018 był rokiem jubileuszu 70-lecia działalności Biblioteki Publicznej w Ożarowie Mazowieckim. W ramach obchodów zorganizowaliśmy kampanię społeczną „Stać nas na to! Wizja na nowe lata” i – jako jej podsumowanie – konferencję „Nowe życie biblioteki w naszym mieście” (fot. 22). Akcja spotkała się z szerokim odzewem w środowisku bibliotekarskim w Polsce, a w naszej gminie i powiecie, została przyjęta bardzo życzliwie. Na zakończenie zaprosiliśmy gości konferencji i mieszkańców Ożarowa Mazowieckiego na tort jubileuszowy wspaniały koncert (fot.23).
W roku 2019 we współpracy ze Starostwem PWZ ufundowaliśmy statuetkę Pchły Szachrajki (fot. 24 i 25), która jest wyrazem nagrody i przyznanego tytułu honorowego „Lider Promocji Czytelnictwa Powiatu Warszawskiego Zachodniego”. Wyróżnienie – ustanowione zarządzeniem Nr 7/2019 Dyrektora Biblioteki Publicznej w Ożarowie Mazowieckim z dnia 20 marca 2019 r. – przyznawane jest przez kapitułę w uznaniu za wybitne osiągnięcia w rozpowszechnianiu kultury i czytelnictwa na terenie powiatu warszawskiego zachodniego. Co roku wybierana jest osoba i instytucja spośród mieszkańców i organizacji z powiatu warszawskiego zachodniego, której działalność zasługuje na rozpropagowanie i docenienie.
Statuetka autorstwa artysty rzeźbiarza Pawła Pietrusińskiego jest odwzorowaniem pomnika jego dzieła – Pchły Szachrajki z Błonia. Jak wiemy, bohaterka bajki Jana Brzechwy, jak sama o sobie mówiła, z Błonia pochodziła, więc – związana z naszym regionem i jego dziedzictwem kulturalnym. – doskonale się spisuje jako patronka dla nagrody za wyróżniająca się działalność kulturalną w naszym powiecie.
Kandydatów do nagrody mogą zgłaszać zarówno instytucje jak i indywidualni mieszkańcy po zebraniu 25 głosów poparcia.
Biblioteka Publiczna w Ożarowie Mazowieckim ustanowiła tę nagrodę realizując swoje zadanie upowszechniania kultury i literatury a także promocji bibliotek i czytelnictwa na terenie powiatu warszawskiego zachodniego. Warto podkreślić, że zarówno statuetka jak i pomnik Pchły Szachrajki, to wkład Biblioteki Publicznej w Ożarowie Mazowieckim – Biblioteki Powiatowej dla Powiatu Warszawskiego Zachodniego w ochronę dziedzictwa kulturalnego regionu a także znak trwałości kultury i jej wpływu na kształtowanie tożsamości wielu pokoleń Polaków oraz upamiętnienie roli literatury w rozwoju społeczeństwa. Jako nierozerwalnie związany z powiatem symbol literacki jest idealnym patronem tytułu Lider Promocji Czytelnictwa Powiatu Warszawskiego Zachodniego a bajka Jana Brzechwy „Przygody Pchły Szachrajki” doczekała się niezliczonych wydań w artystycznych opracowaniach graficznych, wielu adaptacji scenicznych – przedstawień, słuchowisk radiowych, nagrań i niezapomnianych interpretacji aktorskich.
Jak Państwo widzą, biblioteka publiczna funkcjonuje nie tylko po to, aby „wszyscy obywatele mieli równomiernie ułatwione korzystanie z księgozbiorów zarówno własnej biblioteki gminnej jak i innych bibliotek, w szczególności właściwych bibliotek powiatowych i wojewódzkich” jak mówił dekret o bibliotekach z 1946 roku, lecz także umożliwia szeroko rozumiany dostęp do kultury w ogóle.
Elżbieta Paderewska - Dyrektor Biblioteki Publicznej w Ożarowie Mazowieckim w latach 2005 - 2019
W roku 2023, będącym rokiem Jubileuszu 75-lecia istnienia Biblioteki Publicznej w Ożarowie Mazowieckim, Uchwałą Rady Miejskiej nr LXXII/665/23 placówce nadane zostało imię patronki – Ireny Zarzyckiej.