9 września 2023 roku w całej Polsce odbyło się Narodowe Czytanie powieści „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej pod honorowym Patronatem Pary Prezydenckiej. Biblioteka Publiczna w Ożarowie Mazowieckim, we współpracy z Domem Kultury „Uśmiech”, Zespołem Ludowym „Ożarowiacy” i Kołem Gospodyń Wiejskich „Galimatjas” z Piotrkówka Małego, tradycyjnie przyłączyła się do akcji.
„Nad Niemnem” to najbardziej znana powieść Elizy Orzeszkowej. Powstawała w latach 1886–1887, a w formie książki ukazała się w 1888 roku. Ze względu na barwne opisy, wyrazistych bohaterów i odwołania historyczne dzieło porównywano do Mickiewiczowskiego „Pana Tadeusza”. Żadna inna książka pisarki nie została tak entuzjastycznie przyjęta przez recenzentów. Chwalono m.in. sprawne połączenie dydaktyzmu z walorami artystycznymi i przemyślaną kompozycję całości. „Nad Niemnem” cieszyło się popularnością i uznaniem kolejnych pokoleń czytelników. […] To jeden z najważniejszych utworów literatury polskiej podejmujący tematykę Powstania Styczniowego, którego 160–lecie obchodzone jest w 2023 roku.”[1]
Osnową powieści jest wątek miłosny. Wokół niego rysuje się cała warstwa ideowa: etos pracy, szacunek do tradycji i wartości patriotyczne. Z uwagi na wielość wątków, postawiliśmy na miłość z historią w tle, zapraszając uczestników wydarzenia do udziału w weselu w Bohatyrowiczach. Tło powstania powieści „przedstawiła” sama Eliza Orzeszkowa, w której rolę wcieliła się Katarzyna Karczmarczyk z 22 Ożarowskiej Drużyny Harcerskiej, a o kulisach dwóch adaptacji filmowych z 1933 i 1986 roku „opowiedzieli” reżyserzy Wanda Jakubowska i Zbigniew Kuźmiński. Ich relacje przeczytali Joanna Kaczyńska z Zespołu Ludowego „Ożarowiacy” i Michał Stachurski (22 ODH) oraz współgospodarze wydarzenia Starosta Warszawski Zachodni Jan Żychliński i Burmistrz Ożarowa Mazowieckiego Paweł Kanclerz, którzy uświetnili uroczystość swym przybyciem.
Wśród weselników łatwo było wyodrębnić powieściowe pary: Państwa Młodych (Barbara i Jarosław Burzyńscy – „Ożarowiacy”), Martę Korczyńską i Anzelma Bohatyrowicza (Elżbieta Paderewska i Kazimierz Stachurski) oraz Justynę Orzelską i Jana Bohatyrowicza (Marta Markowicz i Bartosz Karczmarczyk). Role gości z powieściowych rodzin, m.in. Zaniewskich, Domuntów i Jaśmontów, przyjęli na siebie uczniowie ze Szkoły Podstawowej nr 1 im. Janusza Kusocińskiego (Adam Oczkowski, Anna Nowińska, Mikołaj Kuczkowski, Michalina Furgał, Zuzanna Chomicz, Julia Chomicz, Patrycja Gontarek-Żak, Małgorzata Burek) i z Zespołu Szkół nr 1 im. T. Halika (Dawid Stępniewski i Wojciech Witkowski). Młodzież zachęciły do udziału w wydarzeniu polonistki Nina Gruber i Anna Topolska. Narrację poprowadzili Ewelina Degowska, Sekretarz Powiatu Warszawskiego Zachodniego, Monika Tyska, Członek Zarządu Warszawskiego Rolno-Spożywczego Rynku Hurtowego „Bronisze” S.A., Grażyna Lipska-Zaremba (Wirtualne Muzeum Ożarów Mazowiecki), Joanna Wijata (nauczycielka ze Szkoły Podstawowej nr 2 im. Obrońców Warszawy), Kinga Dragan (SP nr 1), oraz Mateusz Wojaczek, który brał udział we wszystkich dotychczasowych odsłonach ożarowskiego Narodowego Czytania.
List od Prezydenta RP Andrzeja Dudy odczytali licznie zgromadzeni na uroczystości Radni Rady Miejskiej Ożarowa Mazowieckiego: Anna Bartoszewicz, Maria Dominiak, Nina Jędrzejczak, Grzegorz Karol, Jan Mikołajczyk, Kamil Bednarski i Zbigniew Szelenbaum.
„Nad Niemnem” działa na wiele zmysłów, spróbowaliśmy więc i my choć w części oddać niezapomniany klimat powieści. Zmysł wzroku i słuchu poruszyli tancerze z Zespołu Ludowego „Ożarowiacy”, kierowanego przez Małgorzatę Wojciechowską. Pięknie ubrani, tańcząc, śpiewając przyśpiewki weselne, zaprosili widownię do aktywnego udziału w wydarzeniu, także do wspólnego poloneza. O zmysł węchu i smaku zadbał lokalny Sklep Zielarsko-Medyczny „Adrenvita”, przygotowując zestawy aromatycznych ziół i herbat, udzielając także porad zielarskich, a Koło Gospodyń Wiejskich „Galimatjas” z Piotrkówka Małego przygotowało tradycyjny, weselny poczęstunek. Mecenasem wydarzenia był Warszawski Rolno-Spożywczy Rynek Hurtowy „Bronisze” S.A.
Wystrój wnętrza i dekoracje na zewnątrz powstały dzięki uprzejmości Haliny i Roberta Szumiłów z Gospodarstwa Agroturystycznego „Domek pod Orzechem” w Macierzyszu, Sołectwa Jawczyce oraz właścicieli Sklepu Zielarsko-Medycznego „Adrenvita” Renaty Galbarczyk-Pykało i Adama Pykało. Wsparcia organizacyjnego udzielił ożarowski Zakład Usług Komunalnych.
Narodowemu Czytaniu towarzyszyły dwie wystawy – „Kwiaty znad Niemna”, autorstwa Justyny Polakowskiej, poświęcona etnobiologicznym zainteresowaniom Elizy Orzeszkowej, stworzona na bazie archiwalnych fotografii i zielników pisarki oraz „Plakaty florystyczne”, inspirowana twórczością autorki „Nad Niemnem”, wykonana przez Klub Pasjonatów z Józefowa. Podziwiać je można w Bibliotece głównej w Ożarowie Mazowieckim i w Filii w Józefowie do 30 września br.
Serdecznie dziękujemy współorganizatorom, partnerom, mecenasowi oraz lektorom i gościom weselnym za wsparcie i obecność w tym tak ważnym dla nas dniu.
Już dziś zapraszamy do czytania dramatu „Kordian” Juliusza Słowackiego, ogłoszonego przez Prezydenta RP lekturą Narodowego Czytania 2024.
[1] List od Prezydenta RP Andrzeja Dudy.
Zapraszamy do obejrzenia fotorelacji. Zdjęcia w Galerii: Bogumiła Borkowska, Ewelina Degowska i Biblioteka Publiczna w Ożarowie Mazowieckim.
Mecenas wydarzenia:
Warszawski Rolno-Spożywczy Rynek Hurtowy „Bronisze” S.A.
